Home da esquerda: «Que arrepiante fracaso o do comunismo: Xente pasando fame diante de tendas baleiras!».
Home da dereita: «...É certo, un triste fracaso. Pero, que me di do capitalismo?: Xente pasando fame diante de tendas cheas!».
Esta viñeta do xenial debuxante e humorista Jaume Perich (1941-1995) resume, en pouco espazo, o drama das dúas economías enfrontadas durante a Guerra Fría (1945-1991).
Nos réximes de capitalismo de estado, aquí chamados comunistas, quíxose abolir o mercado, e entón as tendas encargadas de nutrir produtos básicos de primeira necesidade á poboación quedaban escasas de xénero. A xente tiña que facer longas colas para ir mercar, e se algunha persoa quería adquirir produtos máis aló dos que tiña asignados polo racionamento, había de recorrer ao mercado negro. Isto si, os produtos do mercado negro eran pagados con diñeiro anónimo.
Agustí Chalaux (1911-2006) ten unha expresión para definir esta situación: «100.000 empresarios producen mellor e máis eficientemente que 100.000 funcionarios».
Nos réximes de capitalismo privado, en cambio, as tendas están cheas de xénero, pero soamente ao alcance das persoas que dispoñen de diñeiro para compralo. Os pobres non poden comprar nas tendas, aínda que estas teñan ofertados os produtos que aqueles necesitan.
Consciente desta situación, Agustí Chalaux afirma: «A min non me molestan os ricos, moléstanme os pobres, e con estes soamente hai dúas solucións: Ou ben se lles mata, ou ben se lles dá diñeiro, co que deixan de ser pobres, e compran nas tendas dos ricos».
Isto quere dicir que, malia abolir o mercado de mercadorías ilícitas que é a corrupción, non se ha de abolir o mercado de mercadorías lícitas, se se quere que a poboación teña os produtos de primeira necesidade que precisa. Pero fai falta que os pobres se convirtan en consumidores mediante un sistema de rendas que garanta a súa subsistencia básica e que os afaste da mendicidade, a delincuencia, a prostitución, etc. Así, non soamente se benefícian os pobres desta medida, senón tamén os tendeiros, os intermediarios e os produtores iniciais.
Os críticos ao capitalismo han de saber distinguir entre o capitalismo salvaxe, que dura desde a aparición do diñeiro anónimo hai 4300 anos, e que é o que verdadeiramente se ha de abolir, e un Sistema Xeral onde o capitalismo non é salvaxe, senón que está limitado á compra e venda de mercadorías lícitas, e no que non existe a pobreza.
Tamén hai que ter en conta que o mercado non ha de abarcar a sociedade enteira. As vocacións liberais, como a educación e a sanidade, non se poden mercantilizar se se queren ofrecer uns servizos óptimos, pois estes frecuentemente contradinse cos estímulos da rendibilidade económica. Significativa é a entrevista do Premio Nobel de Medicamento do ano 1993, Richard J. Roberts, que denuncia as dificultades de aplicar solucións definitivas aos problemas de saúde porque unha persoa sa xera poucos beneficios aos fabricantes de medicamentos. É por iso que, a pesar das súas carencias no mercado, os países onde impera o capitalismo de estado presumen dun funcionamento máis racional da sanidade e a educación.
As profesións mercantís e as vocacións liberais han de coexistir dentro dun mesmo sistema pero distinguíndose as unhas das outras, e establecendo a incompatibilidade dunha profesión mercantil e dunha vocación liberal exercidas simultaneamente.
Brauli Tamarit Tamarit.
Martes, 18 de xaneiro do 2014.
Tradución ao galego: Elisa Borrazás.
Podedes coñecer máis detalles sobre a vida, obra e pensamento de Agustí Chalaux facendo clic aquí.
O poder do diñeiro.