Índice:
Presentación.
Queridos amigos:
Agustí comezou o ano 2.000 creando un novo documento para repetir,
con novas palabras e co seu estilo provocador habitual, o que sempre nos
leva dicindo. Que -nun momento en que, gracias á tecnoloxía,
hai unha auténtica acumulación de bens materiais- non sería
nada difícil que estes bens chegasen a todos polo simple feito de
nacer, se houbese vontade política de fixar unhas novas leis económicas
que tivesen en conta a importancia dos simples consumidores -as persoas
dedicadas á actividade altruísta, ou as que non poden ou
non queren incorporarse ó mundo productivo-. Esta proposta é
imprescindible para a boa marcha da economía e das sociedades
desenvolvidas.
Neste documento lémbranos -cos precedentes históricos
de Bismark, Marx e Lasalle- que a Renta Básica (RB) a favor
de tódolos cidadáns é unha fórmula moi rendible
para que a economía dos países industrializados poida resolver
o grave problema dos excedentes de producción (que tantas dores
de cabeza proporcionan ós industriais destes países durante
os períodos de prosperidade e de estabilidade política).
Agustí fíxase particularmente no exemplo do premio Nobel
de Economía, Maurice Allais; para que sigamos conscientes da hipoteca
que pesa -nun momento de dominio do pensamento único imposto polos
poderes económicos mundiais- sobre os economistas que, incluso cando
teñen intuicións absolutamente creativas, prefiren non desenvolvelas
por medo a perder os beneficios que lles supón traballar a prol
do sistema imperante. O caso de Allais é, desgraciadamente, o que
se repite cada día na universidade, nos servicios económicos
dos bancos e nos departamentos de economía dos medios de comunicación.
Hai profesionais a miúdo moi preparados e que ven alternativas económicas
que axudarían ós seus concidadáns, pero que optan
por calar ou por repetir o discurso suxerido -mediante a garantía
do soldo- polos poderes económicos que os contrataron.
Maurice Allais traballa sobre a hipótese dun capitalismo comunitario
como complemento do actual capitalismo. Simplemente propón que debería
crearse un Banco Comunitario que administrase os saldos que os conta-correntistas
non autorizan ós bancos para que con eles fagan préstamos
bancarios segundo o sistema clásico de funcionamento destas entidades.
O Banco Comunitario soamente traballaría cos saldos non dispostos
das contas correntes que non entrarían no circuíto das imposicións
a prazo. Unha parte dos saldos das contas que, segundo Maurice Allais,
permitiría ó Banco Comunitario recuperar a función
social de regulación da cantidade de diñeiro mercantil necesaria
no mercado. Función necesaria e imprescindible para asegurar un
gran dinamismo económico, e regulación que se conseguiría
poñendo a disposición dos simples consumidores os cartos
que necesita unha sociedade minimamente desenvolvida, para absorber os
excedentes de producción que o dinamismo económico xera en
tempos de paz.
Unha outra vez, trátase dunha proposta para resolver o problema
das sociedades que xeran máis riqueza da que poden absorber os seus
axentes productivos. É preciso crear mecanismos para que os simples
consumidores -axentes de profesións altruístas e liberais,
grupos marxinados, enfermos, anciáns e nenos- poidan integrarse
no mercado e dar un novo dinamismo á economía, posto que
ser consumidor é unha verdadeira función de utilidade cando
hai excedentes de producción.
En definitiva, que non se trata de axudar ós que non traballan
por pura beneficencia (como pode propoñer unha mentalidade paternalista),
senón de entender que a propia economía -máis acusadamente
en períodos de abundancia- necesita ós que non traballan
para que sexan consumidores dos seus excedentes de producción.
Moi cordialmente, en nome de Agustí Chalaux.
O equipo de Can Bardina.
(Barcelona, 5 de marzo do 2000).
O capitalismo comunitario.
1. Os inicios: Bismarck, Marx e Lasalle.
Con bastante anterioridade a 1880, Bismarck e Marx xa se comunicaban
a traverso do sindicalista Ferdinand Lassalle (1825-1864), tendo chegado
a unha comuñón de ideais autopacificantes.
Como consecuencia desta comunión de ideas, en 1881, Bismarck
deu plena liberdade ós sindicatos alemáns, moito antes que
calquera outro goberno, incluíndo aqueles que se chamaban «avanzados»,
como os de Inglaterra e o Estado francés.
Poucos anos despois, en 1885, Bismarck fundou a primeira Seguridade
Social, tamén moito antes que ca calquera outro Estado e, cun grao
tal de perfección, que actualmente esta Seguridade Social bismarckiana,
perdura en Alsacia e no departamento de A Moselle (na Lorena), cuns resultados
sanitarios (médicos, hospitalarios, etc.) e contables moi superiores
á moito máis moderna e excesivamente burocratizada Seguridade
Social francesa (por non falar da española).
2. As primeras intuicións.
Tanto Bismarck -cunha concepción estrictamente política-
como Marx
-coas súas análises económicas- estaban
de acordo nun proxecto que incluía como punto esencial o poder dar
gratuitamente a cada persoa individual non asalariada uns recursos
vitais mínimos; é dicir, o que hoxe se entende e propón
-sen ningún resultado práctico ata o momento- cos nomes de
renta básica por habitante, salario social, revenu minimum par
habitant ou basic per capita income.
As dúas personalidades analizaron a posibilidadee de aplicar
esta proposta a tódolos simples consumidores pero ambos tamén
constataron que este proxecto non podía realizarse mentres perdurara
o exclusivo capitalismo privado (vixente dende hai 4.500 anos en
tódolos imperialismos mundiais).
Foi daquela cando, cada un pola súa conta, tiveron a intuición
de que era vitalmente necesaria a creación dun revolucionario
capitalismo comunitario que completase o vixente capitalismo privado,
de xeito que se acadase un novo capitalismo total e harmónico
gracias á síntese entre ambos.
Cando en 1890 -despois de máis de 25 anos gobernando en réxime
practicamente dictatorial e populista- Bismarck terminou por enfrontarse
co acomplexado e belicista Guillermo II (que pretendía unhas orientacións
diametralmente opostas a toda á súa política), o canciller
prefiriu dimitir
-debido á súa devoción pola dinastía
Hohenzollern- antes que forzar a abdicación do novo emperador.
Coa dimisión de Bismarck, desapareceu polo momento a intuición
bismarckiana-marxiana dun capitalismo comunitario.
3. Unha nova intuición cara a un posible capitalismo comunitario
no noso tempo.
Moito
antes de que lle concedesen o Premio Nobel de Economía,
Maurice Allais -ó igual que moitos outros economistas- constatou
que no actual sistema socioeconómico, dominado polas grandes institucións
financieiras privadas (bancos, caixas de aforro e compañías
de seguros) producíase un anquilosamento regresivo da economía
mundial. A razón desta regresión é que as institucións
financieiras privadas reciben o diñeiro privado dun 95% dos asalariados,
pero só un máximo do 25-30% destes asalariados teñen
solvencia suficiente para que se lles poidan consentir, con seguridade,
os tradicionais préstamos bancarios.
A consecuencia evidente é que as institucións financieiras
privadas non poden exercer, en cantidade suficiente, o seu oficio peculiar
e antiquísimo de prestamistas e afogan con tanto diñeiro
privado mercantil inutilizado e inutilizable, se non é para armamentos
rapidamente obsoletos, guerras locais cinicamente provocadas, ou para unha
xeneralizada corrupción por parte de tódolos poderes (normalmente
asociada ó mercado negro e ó tráfico de influencias).
Ante esta evidencia, Maurice Allais tivo a xenial nova intuición
dun capitalismo comunitario que completase harmoniosamente o capitalismo
privado ata agora exclusivo, e propuxo unha solución práctica
auto-social moi intelixente, que só podemos resumir brevemente neste
artigo.
A solución proposta por Maurice Allais, consiste en que cada
conta-correntista nun establecimiento bancario decide, con total liberdade
persoal, a cantidade do seu capital privado (total ou parcialmente) que
quere poñer a disposición do banqueiro e a duración,
(cun tempo documentalmente contratado), a fin de que a entidade financieira
privada o utilice segundo o seu oficio tradicional: os préstamos
bancarios.
O que queda en cada conta corrente a disposición exclusiva do
seu propietario privado, é o que Maurice Allais chama saldos
libres (polo feito de non estar contratados documentalmente co establecemento
financieiro privado).
A totalidade destes saldos libres de tódalas contas correntes
privadas en tódolos establecementos financieiros é colocada
tele-informáticamente -sen necesidade de retirar físicamente
os saldos de cada banco- a plena disposición bancaria do Tesouro
nacional, constituíndo un Banco comunitario. Este último
deberá empregalos en obras sociais gratuitas en prol do consumo,
a exemplo do que xa se fixera en Mesopotamia 7.000 anos atrás.
O Banco comunitario pagará ós propietarios dos
saldos libres de contas correntes privadas un elevado interese, forzando
así ás entidades bancarias privadas a que a súa tradicional,
exclusiva e lexítima actividade de prestamistas bancarios
privados, fose, intelixentemente, moito máis lucrativa.
A contabilidade detallista -indispensable no libre mercado privado
e practicada dende os inicios da época histórica (lémbrense
os arquivos contables do Templo Vermello de Uruk, en Mesopotamia, a mediados
do IV milenio antes de Cristo)- é tema exclusivamente privado; o
Banco comunitario debe prescindir dela. Unicamente debe saber con
exactitude o montante total das súas entregas gratuitas ós
simples consumidores e ás institucións sociais para que queden
debidamente compensadas cos saldos libres dispoñibles (co correspondente
coeficiente de seguridade que marque, en cada momento, a prudencia bancaria
dos responsables da entidade comunitaria).
Estas entregas gratuitas fan pasar o diñeiro comunitario
(que non necesita contabilidade detallista) a diñeiro privado (que
si o necesita). Cousa moi fácil hoxe en día gracias á
tele-informática vigente, en rápido progreso tecnolóxico.
O Banco comunitario soamente debe poder medir con exactitude
que este total diñeiro comunitario gratuito -cedido exclusivamente
con fins de consumo privado a prol dos simples consumidores- pasara ó
ciclo da producción mediante o comercio ó por menor, dando
un novo dinamismo ó conxunto da economía de acordo cos excedentes
de producción dispoñibles no mercado.
4. O individuo non asalariado (simple consumidor).
Para mellor comprender a nosa hipótese de traballo, é
necesario definir o que entendemos por individuo non asalariado
ou simple consumidor.
Trátase, en primeiro lugar, de individuos que non poden atopar
un emprego asalariado no sistema productivo e que, xa que logo, están
condenados a permanecer en situación de paro. Mais, nun sentido
más amplo, tamén inclúe a todos aqueles individuos
que non pertencen ó sistema productivo, sexa -como acabamos de indicar-
porque son parados sen posibilidade de atopar emprego, sexa porque son
individuos que libremente prefiren manterse á marxe do sistema productivo.
Na segunda hipótese, hai un primeiro exemplo facilmente asumible
polo conxunto da sociedade: o das vocacións altruístas ó
servicio da comunidade (voluntarios, cooperantes, médicos, pedagogos,
etc.). Pero tamén debemos incluír a todos aqueles individuos
que escollen libremente permanecer fóra do sistema productivo e
que, como simples consumidores, tamén teñen un papel social
que produce mellores beneficios a quen optou por pertencer ó mundo
productivo.
5. Conclusión.
Con estes tres exemplos -Bismarck, Marx e Allais- só pretendemos
demostrar que existen propostas alternativas ó problema considerado
irresoluble: a saída dos excedentes de producción que os
individuos solventes do actual sistema económico son incapaces de
comprar. A solución é a de incorporar os simples consumidores
como axentes solventes do mercado.
Por desgracia, esta posibilidade foi sistematicamente rexeitada polos
poderes políticos e económicos e, demasiado a miúdo,
os economistas pagados polo sistema preferiron a seguridade dun salario
ó servicio dos poderes establecidos, ó risco de verse relegados
dos seus cargos debido a propostas innovadoras (consideradas excesivamente
revolucionarias polos mentores do «pensamento único»
imposto polo actual poder mundial).
Agustí Chalaux de Subirà.
Presidente do CEJB.
Barcelona, 28 de febrero do 2000.
Ligazóns relacionadas:
Pequena historia da moeda.
Un instrumento para construír a paz.
O poder do diñeiro.
